Phút

Định nghĩa

Phút là đơn vị đo thời gian,  trong tiếng Anh là minute (viết tắt là m) hoặc là ph trong tiếng Việt, còn có ký hiệu là ‘). Là một khoảng thời gian bằng 60 giây, hoặc bằng 1/60 giờ. Trong hệ đo lường quốc tế (SI), phút là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản giây theo định nghĩa trên.

Kí hiệu
m (chuẩn quốc tế), ph ( Việt Nam), ‘

 

Lịch sử

Lịch sử ra đời của Phút cũng như các đơn vị đo lường thời gian khác là Giây, Giờ gắn liền với sự ra đời của đồng hồ cơ học. 

Eratosthenes, nhà thiên văn người Hy Lạp, sử dụng hệ lục thập phân để chia một hình tròn thành 60 phần bằng nhau, tạo ra một hệ vĩ độ địa lý sơ khai, với một đường vĩ tuyến chạy ngang một loạt địa điểm nổi tiếng thời bấy giờ.

Một thế kỷ sau, Hipparchus cải thiện đường vĩ tuyến, tạo ra nhiều đường song song cho đúng với tính chất địa lý của Trái Đất. Ông cũng tạo ra một hệ thống đường kinh tuyến chạy từ Bắc chí Nam, nối liền hai cực.

Trong chuyên luận mang tên Almagest, được Claudius Ptolemy viết năm 150 Sau Công nguyên và rồi trở thành một trong những văn bản khoa học có sức ảnh hưởng nhất mọi thời đại, công trình nghiên cứu của Hipparchus đi lên một tầm cao mới: Ptolemy chia mỗi phần của 360 độ đường kinh và vĩ tuyến thành những phần nhỏ hơn; mỗi độ lại được chia thành 60 phần nhỏ, mỗi phần nhỏ lại được chia thành 60 phần nữa.

Phần đầu tiên có tên “partes minutae primae”, hay “first minute”, về sau được viết tối giản thành “minute”, tức là “phút”. Ta có 60 phút trong một giờ.

Phần thứ hai có tên “partes minutae secundae”, hay “second minute”, được viết gọn thành “second”, hay là “giây” mà ta đang biết. Ta có 60 giây trong một phút.

Tuy vậy, hai khái niệm này không được sử dụng rộng rãi trong đo đếm thời gian cho tới khi chuyên luận Almagest được nhiều trăm năm tuổi.  Các đồng hồ đếm giờ thời đó được chia thành hai nửa, chia làm 3 phần, 4 phần, 12 phần nhưng chẳng ai chia chúng thành 60 phần cả. Thực tế, người đương thời còn không coi khái niệm “một tiếng” là “60 phút”. Công chúng không quan tâm tới sự tồn tại của “phút” cho tới khi chiếc đồng hồ cơ hiển thị phút xuất hiện lần đầu tiên hồi cuối thế kỷ 16. Thậm chí ngày nay, đồng hồ treo tường và đeo tay cũng chỉ hiện đơn vị nhỏ nhất là 1 phút chứ không hiển thị giây.

Ứng dụng

Hiện tai Phút là một trong đơn vị cơ bản để đo lường thời gian được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Nó được sử dụng trong hoạt động kinh tế, thương mại, khoa học, giáo dục và công nghệ của phần lớn các nước trên thế giới.